Związek Gmin Kanału Ostródzko-Elbląskiego i Pojezierza Iławskiego zakładaliśmy w 1997 roku. Byłem wtedy wójtem gminy Miłomłyn, w której krzyżują się wszystkie szlaki żeglugowe należące do systemu Kanału Elbląskiego, a śluza Miłomłyn jest punktem zerowym całego systemu: od Miłomłyna przez Ostródę do Starych Jabłonek, od Miłomłyna do Iławy oraz od Miłomłyna do Elbląga.
Tereny wokół Kanału wymagały zagospodarowania. Wszyscy zdawaliśmy i zdajemy sobie sprawę, że tylko wtedy można odnosić korzyści z istnienia tego szlaku wodnego, jeśli jego otoczenie będzie „zachęcające” turystów. Mało tego – zagospodarowanie musi obejmować tereny wzdłuż całego szlaku. A najłatwiej jest samorządom takie zadanie realizować wspólnie, w jednym Związku. Dlatego też gminy skupiły się wokół tego unikalnego zabytku hydrotechnicznego, jakim jest Kanał Elbląski, jego pochylnie i śluzy.
Dzisiaj Związek tworzy jedenastu partnerów: Miasto Elbląg, Miasto Iława, Gmina Iława, Gmina Małdyty, Miasto i Gmina Miłomłyn, Miasto i Gmina Morąg, Miasto Ostróda, Gmina Ostróda, Miasto i Gmina Pasłęk, Gmina Rychliki, Miasto i Gmina Zalewo.
Ciekawostką jest, że podczas Otwartego Dnia Senatu, 3 maja 2011 roku, w polskim parlamencie odbyła się akcja promocyjna Mazur. W holu głównym Senatu ustawiona była makieta pochylni Oleśnica. Miniaturka fragmentu Kanału cieszyła się ogromnym zainteresowaniem zwiedzających. Statki przejeżdżające na wagonikach po „suchej” części toru wodnego Kanału wzbudzają emocje nawet w miniaturze.
Dzisiaj działania Związku Gmin Kanału Ostródzko-Elbląskiego i Pojezierza Iławskiego skupiają się wokół trzech programów.
Pierwszy to „Rewitalizacja Kanału Elbląskiego na odcinakach: Jezioro Druzno – Miłomłyn, Miłomłyn – Zalewo, Miłomłyn – Ostróda – Stare Jabłonki”.
Wszystkie inwestycje wokół Kanału, na terenach gmin, mają sens tylko wtedy, jeśli kręgosłup je spinający – czyli tor wodny Kanału będzie możliwy do wykorzystania. Dlatego tak ważna jest jego rewitalizacja. Ten projekt realizowany jest przez Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gdańsku od sierpnia 2011 roku, a jego zakończenie planowane jest na kwiecień 2015 roku. Koszt projektu to 95 mln złotych, z czego 57 mln zł to dofinansowanie z Działania 6.4 Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka 2007-2013 „Inwestycje w produkty turystyczne o znaczeniu ponadregionalnym”.
Projekt obejmuje modernizację 5 pochylni i 4 śluz, oczyszczanie toru wodnego Kanału i umacnianie jego brzegów oraz budowę muzeum Kanału Elbląskiego.
Drugi program to „Zintegrowany system promocji turystycznej obszaru Kanału Elbląskiego”. Jest to projekt Samorządu Województwa Warmińsko-Mazurskiego realizowany w partnerstwie z trzema powiatami: elbląskim, iławskim oraz ostródzkim w ramach RPO Warmia i Mazury na lata 2007-2013; Działanie 2.2. Promocja województwa i jego oferty turystycznej.
Trzeci – ściśle związkowy program - to „Program Rozwoju Turystyki na obszarze Kanału Elbląskiego i Pojezierza Iławskiego”.
Ogółem w Regionalnym Programie Operacyjnym Warmia i Mazury na lata 2007-2013 realizowanych jest 31 projektów Kanałowych. Realizowane są one w 4 osiach: Oś Priorytetowa Turystyka – 16 projektów, Oś Priorytetowa Rozwój, restrukturyzacja i rewitalizacja miast – 4 projekty, Oś Priorytetowa Środowisko przyrodnicze – 1 projekt oraz Oś Priorytetowa Infrastruktura transportowa regionalna i lokalna – 10 projektów.
Jako Przewodniczący Zgromadzenia Związku Gmin chciałbym się pochwalić, co robią nasi członkowie w ramach tego programu.
W ramach Programu swoje projekty realizuje 8 gmin – członków Związku. Dodatkowo spoza Związku są to: powiat iławski, powiat ostródzki, powiat elbląski, gmina Gronowo Elbląskie oraz samorząd województwa warmińsko-mazurskiego. Te inwestycje niezwiązkowe głównie polegają na zintegrowanej promocji i przebudowie dróg.
Teraz po kolei co robią nasi członkowie.
Gmina Małdyty to jeden projekt - Przebudowa drogi gminnej o nawierzchni ulepszonej Dziśnity – Szymonówko.
Gmina Ostróda realizuje projekt Urządzenie ogólnodostępnych plaż w miejscowościach Kątno i Stare Jabłonki.
Miasto Elbląg to 2 projekty: Rewitalizacja centrum miasta – rozwój funkcji turystycznych Elbląga oraz Odbudowa Ratusza Staromiejskiego.
Gmina Miejska Pasłęk realizuje 3 projekty: Poprawa funkcjonalności ruchu kołowego i pieszego Starego Miasta, Rewitalizacja pomieszczenia zamkowego – remont i przebudowa sali widowiskowo-kinowej i trzeci projekt to Remont murów obronnych.
Gmina Iława – to 3 projekty: Budowa drogi gminnej Szałkowo - Tynwałd – Makowo, Budowa ścieżek rowerowych wzdłuż wschodniego brzegu Jezioraka oraz Uzdrowisko w Siemianach - I etap - budowa ścieżek rowerowych.
Miasto Iława ma 2 duże projekty. Pierwszy to Budowa Obwodnicy Północnej w Iławie, drugi to trzyetapowe Zagospodarowanie turystyczne nabrzeży lokalnych akwenu w Iławie, a w tym: budowa ciągów pieszych i rowerowych nad rzeką Iławka i jeziorem Jeziorak w granicach administracyjnych miasta, budowa centrum turystyczno-rekreacyjnego oraz budowa sceny i zadaszenia amfiteatru.
Wszystkich projektów Miasta Ostróda nie sposób wymienić. Ale są to między innymi: Przebudowa i modernizacja infrastruktury technicznej i drogowej przy nabrzeżu jeziora Drwęckiego, Zwiększenie oferty turystycznej Żeglugi Ostródzko-Elbląskiej, Rewaloryzacja i kontynuacja rewitalizacji zamku krzyżackiego w Ostródzie, Zagospodarowanie turystyczne nabrzeża jeziora Drwęckiego w Ostródzie – etap II i III – w ramach których przewiduje się budowę: amfiteatru, promenady wraz z umocnieniami linii brzegowej wzdłuż jeziora Drwęckiego, ścieżki rowerowo-pieszej, parkingu. Ma powstać również fontanna, zaplecze sanitarne dla turystów, stanica wodna wraz z bosmanatem i zostaną zakupione 3 bojery.
Miasto i Gmina Miłomłyn: tutaj mamy trzy etapy Budowy systemu oczyszczania ścieków na terenie Gminy oraz przebudowę drogi gminnej Miłomłyn — Winiec.
Wierzę, że wspólne nasze działania: samorządów wszystkich szczebli, Polskiej Organizacji Turystycznej i Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej pozwolą naprawdę ożywić subregion Kanału i przyciągnąć do nas turystów.