Debata: Organizacja polskiego łowiectwa... cz. 4

Paweł Janiszewski: Przemiany w łowiectwie krajów Europy Środkowo - Wschodniej

Następstwem zmian ustrojowych, jakie miały miejsce na początku lat 90-tych XX wieku w wielu krajach Europy Środkowo-Wschodniej, było dopasowanie systemu łowiectwa do nowej sytuacji społecznej i gospodarczej.

Republika Czeska

W okresie istnienia Czechosłowacji łowiectwo zostało uregulowane dwoma ustawami. Pierwsza z nich, z 1947 roku, ujednoliciła system łowiectwa dla całego, nowopowstałego wówczas, kraju. Natomiast druga, z 1962 roku, między innymi rozdzieliła prawo do polowania z prawem własności gruntu.

W 1993 roku nastąpiło ponowne rozłączenie Republiki Czeskiej oraz Republiki Słowackiej, na dwa niezależne państwa.

W Czechach obecny system łowiectwa reguluje ustawa z 2001 roku, która definiując pojęcie łowiectwa bardzo duży nacisk kładzie na tradycje i obyczaje, jako element czeskiego narodowego dziedzictwa. Nadzór nad łowiectwem został na mocy tej ustawy powierzony Ministerstwu Rolnictwa. Zostało ponownie powiązane prawo własności gruntu oraz prawo do polowania. Jako nawiązanie do wielowiekowej tradycji utrzymano współcześnie czeskie tradycyjne hodowle zamknięte zwierzyny, czyli tak zwane „obory” oraz „bażantarnie”.

U naszych południowych sąsiadów ponad 85% obwodów łowieckich, których minimalna powierzchnia wynosi 500 ha, jest obecnie wydzierżawionych, a zaledwie 15% jest użytkowanych łowiecko przez ich właścicieli.

Republika Estońska

System łowiecki w Estonii jest obecnie regulowany ustawą z 24 kwietnia 2002 roku. W pierwszych punktach tej ustawy jest wyraźnie wskazane, iż prawo do polowań jest powiązane z własnością gruntu. Właściciel terenu decyduje o jego przeznaczeniu bądź wyłączeniu z użytkowania łowieckiego. Może on także, posiadając uprawnienia łowieckie, sam polować na swoim terenie (poza polowaniami na zwierzynę grubą) o ile jego powierzchnia nie jest mniejsza niż 20 ha. Prawo to dotyczy także współmałżonka oraz dzieci właściciela.

Minimalna powierzchnia obwodów łowieckich w Estonii wynosi 5 000 ha, lecz większość z 326 obwodów jest znacznie większa.

W kraju tym nadzór nad sprawami łowieckimi powierzono Ministerstwu Środowiska, które odpowiada między innymi za opracowanie metod szacowania liczebności zwierzyny, jak również przeprowadzenie prac inwentaryzacyjnych oraz zebranie i opracowanie danych.

Także pod nadzorem Ministerstwa Środowiska w Estonii przeprowadzane są szkolenia oraz egzaminy związane z uzyskaniem certyfikatu łowieckiego. O certyfikat taki może ubiegać się osoba powyżej 16 roku życia, a jest on wydawany na okres 5 lat.

Republika Łotewska

Na Łotwie, tak jak i Estonii, nadzór nad realizacją zadań z zakresu łowiectwa pełni Ministerstwo Środowiska. Jednak najważniejszą instytucją realizująca w praktyce te zadania jest Państwowa Służba Leśna (State Forest Service). Do jej obowiązków należy między innymi: przeprowadzanie corocznego szacowania liczebności zwierzyny, zajmowanie się zwierzętami ginącymi na drogach (łownymi i chronionymi). Państwowa Służba Leśna organizuje także szkolenia oraz egzaminy łowieckie.

Na Łotwie prawo do polowania związane jest z własnością gruntów, podobnie jak w omawianej wcześniej Republice Estońskiej.

Republika Litewska

Na Litwie obowiązuje obecnie prawo łowieckie, które zostało ustanowione w 2002 roku, oraz odpowiednie rozporządzenia z lat 2000 oraz 2010. W tym nadbałtyckim kraju także właściciel jest „decydentem”, jeśli chodzi o przeznaczenie łowieckie jego gruntu. Może on polować na nim w oparciu o obowiązujące prawo lub wydzierżawić do wspomnianych celów komuś innemu. Może także zakazać wykonywania polowań na własnych gruntach.

Na Litwie wydzielono 902 obwody łowieckie, których minimalna ustawowa powierzchnia nie może być mniejsza niż 1000 ha. Jednak przeważają tam obwody o powierzchni 5000-7000 ha.

Warto zaznaczyć, że ustawy regulujące łowiectwo w Czechach, Estonii, Łotwie i Litwie zostały wprowadzone w życie już w XXI wieku. Można więc przypuszczać, że przepisy łowieckie w tych krajach odpowiadają współczesnym wymogom gospodarczym i społecznym.

Chciałbym także zwrócić uwagę, że system łowiectwa każdego państwa można scharakteryzować pod względem jego wymiaru społecznego bądź gospodarczego.

Wymiar gospodarczy systemu łowiectwa wyraża się między innymi ilością pozyskanej zwierzyny na jednostkę powierzchni. Przyglądając się zaprezentowanemu poniżej zestawieniu warto szczególną uwagę zwrócić na pozyskanie saren. Czesi na obszarze wynoszącym około 30% terytorium Polski pozyskują niewiele mniej zwierząt tego gatunku w porównaniu do polskich myśliwych. Natomiast w Niemczech (terytorium o około 30% większe od Polski) pozyskanie jest nieporównanie większe.

	Polska	Czechy	Niemcy	Łotwa	Litwa	Estonia
Powierzchnia	1	1/3	11/3	1/5	1/5	1/7
Łoś	-	-	-	3,2	0,3	4
Jeleń szl.	60	21	67	5,6	1,6	0,5
Daniel	7	13	63	-	0,08	-
Muflon	0,2	8	7	-	-	-
Sarna	167	114	1 105	4,6	14	5
Dzik	196	109	402,5	26,3	34	17

Dane w tysiącach sztuk.

Aspekt społeczny łowiectwa to między innymi udział myśliwych w ogólnej liczbie obywateli. W opisywanych powyżej krajach udział ten wynosi około 1%. W naszym kraju jest zdecydowanie niższy i wynosi 0,3%. O czym to może świadczyć i dlaczego tak jest – niech odpowiedzą Ci, którzy obecnie kształtują system i decydują o łowiectwie w Polsce.

	Polska	Czechy	Litwa	Łotwa	Estonia	Niemcy
Powierzchnia [tys. km2]	312,7	78,9	65,3	64,6	45,0	357,0
Ludność [mln]	38,5	10,5	3,0	2,3	1,4	82,4
Liczba myśliwych [tys.]	113	110	25	25	16	339
% myśliwych	0,3	1,1	0,8	1,1	1,1	0,4
Myśliwy/ mieszkańcy	1/380	1/91	1/120	1/92	1/87	1/240